Марий Эл Республикысе регион-влак кокласе полпредын приемныйже
Марий Эл Республик адвокат-влак палате
Юрист-влакын ассоциацийышт

Вашмутым Иванов Владимир Кузьмич пуа.

- Ешым чумырыде йочам ыштенам. Икшывемын ачаж деч нигунам полышым йодын омыл. Но шукерте огыл уверым колынам. Йочамын ачаже илыш дене чеверласен. Палынем, тӧртык дене (закон дене) келшен кертам мо мый икшывемлан ачам йомдарыше семын пособийым налын? Йочам але школыш коштеш.

- Шочшыдан шочмо нерген таныккагазыштыже илыш дене чеверласыше айдеме ачаж семын возалтын гын, те икшывыланда ачам йомдарыше семын пособийым налын кертыда.
А шочмо нерген таныккагзыште вес ачалӱмым палемдыме гын, ты годым йочан чын ачажым палемдыме нерген иск йодмашым (исковый заявленийым) возыман. Да тидым пеҥгыдемдыман. Тиде годым тыланда 2 деч шагал огыл таныкеҥым (свидетельым) муаш кӱлеш, кудыжо тиде фактым пеҥгыдемден кертыт. Судышто илыш ден чеверласыше еҥым йочадан ачаже манын пеҥгыдемдат гын, тунам икшывыланда ачам йомдарыме дене кылдалтше пособийым пуаш тӱҥалыт.

- 30 ий наре почтышто пашам ыштенам. Кызыт сулен налме канышыште улам. Палынем, шуко жап ик верыште пашам ыштыше-влаклан иктаж-могай льгот уло мо?

- Ик верыште шуко жап пашам ыштыше граждан-влаклан, «пашан ветеранже» лӱмым пуат. А пашан ветеранже-влаклан тӱшкаилем суаплыкым (коммунальный услугым) тӱлымӧ годым льгот-влак улыт. Тыгак тӱшка автотранспорт дене кудалыштме годым льгот дене пайдаланен кудалын кертыт. Да тидын годым шуко жап ик верыште ыштымылан пенсий огеш ойыралт.

- Мариемын малпогыштыжо (собственностьыштыжо) пачер погышто пайже уло. Но тиде пачерыште ача-аваже илат, а ме посна, тӱшкагудышто илена. Палынем, самырык ешлан кугыжаныш полыш программе дене келшен окса полышым налын кертына мо?

- 2002-2010 ийыште «Илымвер» федерал программын подпрограммыже «Самырык ешлан пачерым пуымо» шотлалтеш. Кугыжаныш программы дене келшен, пачер налашлан субсидийым пуымо годым эн ондак самырык ешлан пуат. Ты годым тыгак тичмаш огыл еш тиде программыште лийын кертеш. Тичмаш огыл ешлан 1 самырык еҥ да тудын 1 деч утларак икшыве улмо шотлалтеш.
Самырык ешлан пачерым пуымо годым икмыняр келшык (условий) уло:
Икымше - ийгот. Самырык ешыш 35 ийгот марте шушо-влак пурат.
Кокымшо – Илымвер Кодексын 51 статьяж дене келшен ешын илымвержым саемдыме нерген пеҥгыдемдымаш лийшаш. Тиде годым самырык ешым 2005 ий 1 март марте илымверым саемдыме шотышто учетышто шогымым шотыш налыт. Тыгак 2005 ий 1 март деч вара прописке почеш верысе шкевиктемын (местное самоуправление) илышкыл пачерым айлымаш (социальный найм) договор дене келшен илымверым пуымо шотышто пеҥгыдемдымаш лийшаш.
Кумымшо – ешын бюджетшым ончат. Ты годым пашадарын кугытшым да тыгак еш бюджетышке полыш окса пурымымат шотыш налыт. Тидыже пачер налме годым самырык еш пачерлан тӱлен кертеш але укем шотлен луктыт.
«Самырык ешлан пачерым пуымо» подпрограммышке самырык еш шке кумылын возалтеш.
Субсидийым налме дене илымверым саемыдмылан але федерал бюджет гыч ойырымо кугыжаныш полыш ешлан ик гана пуалтеш.
Программыште лийше самырык ешлан лӱман документым але таныккагазым (свидетельствым) пуат.
Тыгак ешлан пуымо субсидийын кугытшым палемдыме. Йоча деч посна улшо самырык ешлан пачерлан тӱлымӧ кугытын кокла ужашыже 35 % пуалтеш. Ик йоча деч шуко икшыван улшо самырык ешлан – 70 %. Самырык еш кугыжаныш программын участникше улеш да ты годым эргылыкеш але ӱдырылыкеш йочам налын гын (усыновитлен але удочеритлен гын) Россий Федераций бюджет але верысе бюджет гыч пачерын кокла тӱлымӧ кугытым тӱлаш полшымо дене 5 % ешартыш субсидийым самырык еш налын кертеш.

- Марием дене пырля огына иле. Да тиде годым тудо йочам ончаш огеш полшо. Москвашке калымыш коштеш. А туштыжо пашашке документ почеш оформитлалтын огыл. Алиментлан пуэм гын, кузе тўлаш тӱҥалеш? Колынам, ты годым суд алимент кугытым пеҥгыдемден кертеш.

- Россий Федераций Еш Кодексын 80 статьяштыже тыге палемдыме: ача-ава-влак ийготыш шудымо икшывыштым ончышаш улыт! Ийготыш шудымо йочам ончен-куштымаште полышым шке кумылын огыт пу гын, суд, радам почеш, алиментым тӱлыкта.
Алиментым тӱлымӧ нерген ача-ава ваш кутырен келшен огытыл гын, кӧнымой (соглашений) уке гын, РФ Еш Кодексшын 81 статьяж дене келшен, икшывын ачажын пашадарже гыч тылзе еда алимент ойыралтеш. Ик йочалан алиментын кугытшо пашадарын ик нылымше ужашыже лиеш, кокытлан – пашадарын ик кумшо ужашыже, а 3 деч шуко йочалан – пел пашадар. Алимент кугытым суд радам дене келшен вашталташ лиеш. Ты годым, суд ешын илыш вораҥдышыжым (материальное обеспеченийжым) да ешшотым (семейное положенийым) шотыш налеш да иктешла.
Палемдыме ситуацийыште, марийжын нигуштат пашам ышытмыж нерген палемдыме огыл гын, да тиде годымак пашадарже пеҥгыде огыл гын, закон дене келшен алиментым тӱлымӧ годым окса кугытым пеҥгыдемдат. Тыгак суд, ачажлан посна окса кугытым пеҥгыдемден кертеш.
Тидын годым пӧръен алиментым тӱлашлан пашадар гыч ужашыжым ойыра, але палемдыме оксам тӱла. Окса полыш кугытым палемдыме годым, суд, икшывын ача-ава ден пырля илме годсым роскотым шотыш налеш.

Иванов Владимир Кузьмич, адвокат
Адвокат-влак коллегий «Столица Марий Эл»
424007, Йошкар-Ола, Прохорова ур., 37б-106
телефон: (8362) 63-61-32, E-mail

Юрист палдара (mp3)