30 июнь

Июнь тылзе мом конден - МЧС иктешла. Эртыше тылзыште Марий Эл мучко 3 кугу туткар лиймым палемдыме. Тиде Морко, Килемар районышто пожар да Куженер районышто самолет камвочмо. А идалык тӱҥалтыш гыч ончаш гын, республик мучко 8 кугу тукар лийын. МЧС пашаен-влак ончык пурен каласат, июль тылзыште туткар лийме игече вашталтме да пӱртӱсын вийже деч шогаш тӱҥалеш. Тиде кӱдырчан йӱр годым мардеж талышнымаш да чодыраште тул ылыжмаш лийын кертеш. Кодшо ийлам таҥастараш гын, июль тылзыште кокла шот дене 35 -45 пожар лийын.

«Пашаш пурымо деч ончыч декларацийым возен ончо». Роструд пашам пуышо-влаклан «Паша декларацийым» возаш темла. Тиде сомылым шуктымаш кызыт шке кумылын гына шукталтеш, но жап эртыме семын тудо обязательный лийын кертеш. Декларацийым возымо годым 17 пунктан анкетым серыман. Тушто палемдат ойпидышым кагазеш пеҥгыдемдыме мо, пашадарым жапыштыже тӱлат мо, отчислений ышталтеш мо, пашам аралымылан тӱткылыкым ойырат але уке. Возымым тергымек, предприятий вуйлатышылан «ӱшан сертификатым» кучыктат. Тыгай документым налше вуйлатыше ончыкыжым паша права шотышто кеч-могай йодыш почеш яра консультацийым налын кертеш.

Йоча пособий кугыт пашадар вашталтме деч шеҥгелан огеш код. 1 июль гыч йоча пособий 10 тичмаш 5 луымшо процентлан кӱзышаш. Тыгак йоча шочмо дене кылдалтше полыш окса кугыт вашталтшаш. Тиде икшыве шочмо годым ик гана полыш окса, тыгак йочан идалыкат пеле жап марте пуымо полыш окса кугыт. Мӱшкыран ӱдырамаш-влаклан жапыштыже учетыш шогалмылан ик гана пуымо полышат шукырак лиеш. Ты марте йоча шочмылан 8 тӱжем теҥгем, а ик ият куд тылзаш марте йочам ончымылан пашадар дечын 40%-шым тӱленыт. Тыгак 1 июль гыч инвалид йочам ончымылан компенсаций вашталтеш. Пособий кугыт 500 тенге гыч 1200 теҥге марте лиеш.
...
Автор: user | Дата: 30 июня 2008 | Просмотров: 3743 Коментарии: 0 | Подробнее

Справочник «Марийский мир»

Данные на конец 2007 года

В справочнике:
- органы государственной власти регионов,
- министерства и департаменты культуры,
- районные администрации и отделы культуры в местах компактного проживания марийцев,
- данные о населенных пунктах с существенной долей марийского населения,
- центры марийской культуры и другие национальные объединения марийцев, в т.ч. и общественные,
- марийские творческие коллективы,
- информация о школах с преподаванием на марийском языке,
- средства массовой информации на марийском языке,
- музеи, имеющие экспозиции о марийцах.
...
Автор: user | Дата: 28 июня 2008 | Просмотров: 6571 Коментарии: 7 | Подробнее

27 июнь

Ханты-Мансийскыште Россий-Евросоюз cаммитын участникше-влак иквереш чумыргеныт. Тушко Еврокомиссийын президентше, Евросоюзын тӱжвал политике да лӱдыкшыдымылык йодыш шотышто ӱшанеҥ, Словений Виктер вуйлатыше да Саммитын моло еҥыштат погыненыт. Тыгак Югрыш Россий президент Дмитрий Медведев миен. Чыланыштым Ханты-Мансийск автоном кундемын губернаторжо Александр Филипенко вашлийын. Тидын нерген Регионысо пресс-службо увертарен. Эксперт-влак палдарат, Евросоюз да Россий коклаште Саммит вашталтышым пурта. Тиде вашлиймаш гыч ваш кылым ыштыме нерген вашкелшыкым пеҥгыдемдымым вучат. Молан манаш гын, 1994 ийыште Москваште да Брюселльыште пеҥгыдемдыме Кӧнымой тоштемын. Саммит каҥашпогын «Югра-Классик» рӱдерыште 27 июньышто эртен. Тидыже лачак 5-ше финно-угор калык конгресс эртыме кышкарыште палемдыме лийын. Ушештарена, Конгресс 27 июнь гыч 1 июль марте Ханты-Мансийскыште эрташ тӱҥалеш. Тушко 11 эл гыч 300 делегат, 350 эскерыше, тыгак вуйлатыше да журналист-влак вашлийыт.

«Марий Эл ончылно улеш». Илышкыл-экономик показательым ончымаште кундемна ончыл верыште кая. Эртыше 5 тылзе жапым иктегшлен каласаш гын, йӧндартыш (производство) вияҥме дене Марий Эл кокымшо верыш лектын. Идалык тӱҥалтыш гыч йӧнозанлык йӧндартыште сатум ыштен налмаш 20%-лан кугемын. А тӱҥ капиталын инвестицийже ик кумшо ужашлан кушкын. Тидын нерген Росстат увертар. Лачак тидын дене кылдалтын кундемыште пачерым сдатлыме шотышто вашталтышым палемдаш лиеш. Мутлан идалык тӱҥалтыш гыч 945 пачерым сдатлыме. Тидын годымак чоҥымо пашаят вораҥын толеш. А теве пашадар кугытым ончалаш гын, тудо кокла шот дене 10 тӱжем теҥге марте вашталтын.
...
Автор: user | Дата: 27 июня 2008 | Просмотров: 3018 Коментарии: 0 | Подробнее

26 июнь

«Финно-угор тӱням кугу мероприятий вуча». 5-ше тӱнямбал финно-угор калыкын конгессше 27 июнь гыч 1 июль марте Ханты-Мансийскыште эрташ тӱҥалеш. Тушко марий калык лӱм дене 20 делегат да 15 эскерыше мият. Конгрессыште финно-угор калыкын илышыжым 5 тӱҥ йодыш дене пленар каҥашпогынышто да йыргешке ӱсел годым лончылаш тӱҥалыт. Тиде этнополитике да право, тӱвыра, йылме да туныктыш шотышто йодыш-влак, тыгак тазалык, демографий, еш да СМИ йодыш-влакымат тарватат. Марий Эл республик гыч докладым Лариса Николаевна Яковлева ышташ тӱҥалеш.

«7-ше Россий кукшытыштӧ эртаралтше кеҥежымсе ялысе спорт модмашлан кундемна 99% ямде». Тыгай иктешлымашым Спорт министерствын пашеҥже-влак ыштеныт. 9 кугу спорт объект ӱчашымашлан ямде. Тидыжым регион кӱкшытысӧ модмашым эртарымек, «генеральный репетиций» ончыктен. Пашаште электросистемым, протоколым ыштыме программым тергеныт. Но тиде годымак ик ойыш шумо пашате экшык-влакым верештыныт. Лачак тиде йодышлан тӱткытым чотрак ойыраш тӱҥалыт. Ушештрена, 7-ше Россий кӱкшытысӧ кеҥежымсе ялысе спорт модмаш 7 гыч 12 июль марте эрташ тӱҥалеш. Тышкыже лачак Россий президент Дмитрий Медведев толшаш. Шонымо почеш таҥасымашке Россий Федерацийын 70 субъектше гыч спортсмен-влак толшаш улыт.
...
Автор: user | Дата: 26 июня 2008 | Просмотров: 3718 Коментарии: 0 | Подробнее

Пеледыш пайрем в Кировской области

В рамках реализации Договора о культурном сотрудничестве между Республикой Марий Эл и Кировской области 24 июня 2008 года в селе Никулята Яранского района Кировской области прошёл марийский национальный праздник «Пеледыш пайрем» («Праздник цветов»). Участниками праздника стали фольклорный ансамбль «Чон оҥгыр» Республиканского Центра марийской культуры и исполнительница народных песен Лариса Сидоркина.

С утра в церкви Достойной божьей матери Иоанна Златоуста состоялась праздничная литургия. Затем участники праздника посмотрели выставки декоративных комнатных цветов «Как прекрасен этот мир», букетов из цветов «Цветочная поляна» и декоративно-прикладного творчества «Души и рук творенье». Был подведён конкурс на лучший приусадебный участок «Во саду ли в огороде».

В торжественной части праздника «Пеледыш пайрем» выступил Шаров А.Ю., Глава администрации Никулятского поселения, и по-здравил жителей села с престольным праздником «Достойно» и национальным праздником «Пеледыш пайрем» пожелал успехов в труде, благополучия и праздничного настроения. Начальник отдела культуры Яранского района Минина Л.А. поздравила от лица районной администрации жителей села с праздником и ознакомила с программой праздника. От лица Министерства культуры, печати и по делам национальностей Республики Марий Эл, Республиканского Центра марийской культуры с поздравлением выступила заместитель директора Юрьева Р.А.. Она обратила внимание жителей села сохранять и передавать молодому поколению марийские национальные обряды, традиции, праздники.
...
Автор: user | Дата: 25 июня 2008 | Просмотров: 5858 Коментарии: 5 | Подробнее

25 июнь

25 июньышто Марий Эл республик президентын Леонид Игоревич Маркеловын шочмо кечыже. Тудо 45 ийым тошкалыт. 1995-1999-ше ийлаште тудо Россий Кугыжаныш Думын депутатше лийын. А 2001-ше ийыште, чыланат палена, тудым Марий Эл республикын президентшылан сайленна. Ынде 8 ий Леонид Игоревич ты верыште тырша. Президент пресс-секретарьын ойлымыже почеш, ты кечын Леонид Игоревич пашам молгунамсе семынак шукташ тӱҥалеш. Саламлымаш-влакым шкенжын кабинетыштыже налын. А официальный ужашым 26 июньышто изарнян Константинов лӱмеш руш драм театрыште эртараш тӱҥалеш. Тушко 300 наре еҥ погынат. А лӱмын уна семын Российын сулло артистшым Лев Лещенком ӱжыныт.

«Чодыраште снеге пуш шарла гын, олыкышто – шудо пуш». Кундемнан пасулаштыже кургым ямдылыме паша шолеш веле. Июнь тылзын икымше пелыштыже йӱран игшече шогымылан кӧра, механизатор-влак тӱҥалме пашам рашт ыштен кертын огытыл, вес пашаш куснаш логалын. Тачысе кечылан ик тӱҥ пашалан шуко ияш шудым икымше гана солен налме шотлалтеш. Молан манаш гын, тиде пасу гыч эше ик гана июль-август тылзыште сенажым ямдылашлан шудым солаш шонат. Тидын нерген ял озанлык министр Александр Егошин каласен. Тыгак палемден, вольыкым ашнашлан сай качестван курго кӱлеш. Тений телым илен лекташлан 75 тӱжем шудо шапашым, 190 тонн сенажым, 225 тӱжем тонн силосым ямдылыман.
...
Автор: user | Дата: 25 июня 2008 | Просмотров: 6553 Коментарии: 1 | Подробнее

24 июнь

«Авиакасса пашам ышташ тӱҥалын». Икымше «Москва-Йошкар-Ола» рейс 3 июльышто 7 шагат эрдене кавшке чоҥештен кӱза. Рейс-влакым ЯК-40 самолет дене шукташ тӱҥалыт. Да билет ак 2 300 теҥгеш шуэш. А 7 кече гыч Моско олашке арнялан 3 гана: шочмын, вӱргечын да кугарнян самолёт чоҥештылаш тӱҥалеш. А мӧҥгеш кушкыжмын, изарнян да рушарнян толеш. Тений Йошкар-Ола-Москва рейс дене чоҥештылаш тӱҥалыт гын, ончыклан кавасе корным кумдаҥдаш кутырат. Тидыже рейсым Санкт-Петербургыш да Сочи олашке ышташ шонымаш уло. Тидын нерген тӧнежын вуйлатышыже Михаил Семенов каласен коден.

«Изи олаштына 5 миллиардер уло». Деклараций компаний эртыше ийым иктешлен. Да тыге 5 еҥын парыш кугытыштым ик миллиард эртымым палемден. Ты годымак специалист-влак миллионер-влакынат шукем толмыштым палемдат. А тидын шотышто федерал налог службо теве тыгай вашмутым пуа. Кӧ ӱмаште шке пачержым ужален, нуно миллионер-влак радамыште кызыт шогат.
...
Автор: user | Дата: 24 июня 2008 | Просмотров: 3332 Коментарии: 0 | Подробнее

Праздник поэзии Валентина Колумба

26 – 27 июня 2008 года в д. Себеусад Моркинского района Республики Марий Эл проводится Межрегиональный праздник поэзии Валентина Колумба «Певец народа» («Яндар йӱкан турийже»).

Валентин Колумб – выдающийся поэт марийского народа, сумевший поднять марийскую литературу в 60-70-е годы XX века на всесоюзный и мировой уровень, его творчество остается вершиной национальной поэзии. Отличительная черта его поэзии – в умелом, творческом использовании марийского фольклора и достижений мировой классики, литератур других народов нашей страны. Этому во многом способствовала его кропотливая работа по переводу на родной язык произведений известных всему миру поэтов, таких, как Н.Некрасов, А.Блок, С.Есенин, А.Твардовский, В.Шекспир, И.-В.Гёте, Ш.Пётефи и другие.

В программе праздника: фестиваль – конкурс «Колумб лудмаш» («Колумбовские чтения»), мастер-класс, творческая лаборатория, а также посещение музейного комплекса имени С.Г.Чавайна, студии «Тӱрлем ӱдыр», горы «Карман курык».
Автор: user | Дата: 24 июня 2008 | Просмотров: 8946 Коментарии: 2 | Подробнее

23 июнь

23 июнь«Сайын тунемат гын, Россий президент дене вашлият». 23 июньышто Моско олаште школым тунем пытарыше-влаклан Кугыжаныш Кремль полатыште Кугу бал лийын. Туныктыш министерствын палдарымыж почеш, Марий Эл гыч 4 еҥ тушко каен. Тиде Йошкар-Оласе 6 ден 28 школын, лицей-интернатын да Оршанка кыдалаш школын тунем лекшыже-влак улыт. Нуно тунеммаште гына огыл, тыгак спорт дене кылым кучымаште, тӱрлӧ конкурслаште шкеныштым сайын ончыктеныт. Паша кышкар почеш, школым тунем лекше ӱдыр-рвезе-влаклан торжественно вашлиймаш Сапожковский площадьыште лийын. Тылеч вара палыдыме салтакын шӱгарышкыже пеледыш пышташ каеныт. Тыгак эстрада шӱдыр-влакын концертышт, 6 шагат эр марте каныме кас лийын.

«Тоштым - кораҥдаш, тӧрлаш лиймым - ачалаш». Олмыктымо пашам Марий Элыште шукташлан федерал бюджет гыч 1 миллиард 250 миллион теҥгем ойырымо. Тиде паша «Россий граждан-влаклан илымвер» кугыжаныш программме почеш 2011 ий марте шукталташ тӱҥалеш. Тидын годым илаш йӧрдымӧ тошто пӧрт гыч илыше-влакым вес вере кусараш тӱҥалыт. Палемдена, федерал рӱдер регион да мунициапал кундем бюджет да илыше-влак дене пырля иквереш шуктышаш. Республикысе кучем сайтын увертарымыж почеш, пачер оза-влак ачалыме пашам шукташлан тӱшка окса кугыт гыч 5%-шым тӱлаш тӱҥалыт. Кызыт кундемышкына 160 миллион тенге толын. Лишыл жапыште коммунал-илем озанлык (жилищно-коммунальный хозяйство) фонд 10 муниципал кундем да оласе округ гыч оксам ойырымо нерген пунчалым луктеш.
...
Автор: user | Дата: 23 июня 2008 | Просмотров: 3394 Коментарии: 0 | Подробнее

Большой Тавре – 500 лет

Большой Тавре – 500 летВ Красноуфимском районе почти на границе с Башкортостаном на автотрассе Екатеринбург — Уфа расположена деревня Большая Тавра. Это самое раннее поселение марийцев, не только в районе, но на Урале. Об этом говорят источники.

В Красноуфимском краеведческим музее имеются «Материалы для статистики уезда Красноуфимского уезда Пермской губернии. Выпуск IV. Издание Красноуфимского уездного земства. Таблицы. Казань, 1893г.». На странице 85 написано:
« 312. Большая Тавра. … под пунктом 10. Поселились въ 7016 году».

Значит, по современному летоисчислению - в 1508 году. В книге «Списки населенных пунктов Красноуфимского уезда за 1884 год» про Большую Тавру напечатано: «225 хозяйств, 753 мужчины, 568 женщин, 25 грамотных мужчин, 14 учащихся мальчиков, 5 безлошадных, 21 без всякого скота, 26 без коров. Поселились в 7016 году» Эту же дату подтверждает научный работник МарНИИ г. Йошкар Ола Г.А.Сепеев в книге «Восточные марийцы», что Большая Тавра существует с 1508 года.

Дата поселения марийцами в столь далёком прошлом, удивляет. Ведь многие города, сёла Урала основаны гораздо позже, чем Тавра. Кто такие марийцы? Откуда они взялись?
...
Автор: user | Дата: 23 июня 2008 | Просмотров: 11160 Коментарии: 8 | Подробнее
1 2 3 4 5 6


Яндекс.Погода Яндекс.Метрика
Архив новостей
Популярные новости