4 июльышто Чумблат курыкыш мийышым. Марий кумалтыш! Тиде кече чоныштем келге кышам коден…Покто веле, корно сай! Марий Элысе корным ом мокто, но кунам Киров кундемыш куснет, шортын колтымо шуеш. Лӱмжо веле асфальт, такшым кыдыр-кадыр. Туге гынат йолташемын япон машинаже 180 меҥгым писын эртыш. Корно валне «Чимбулатов карьер» указатель шога. Изиш чын огыл, но йоҥылыш ужашыже марийлан келшен толеш: «чи» - чимарий, «булат» - кӱ, тугеже чимарий кӱ деке кумалаш миена. Карьер гоч корным петырыме, йыр пурыман. Тидыже изиш сырыкта, но «хозяйственный субъект» ваштареш шогаш неле. Умбакыже Чумблат курыкым эше ик «объект» вуча: карьер пелен цемент заводым почаш шонат. Цемент – тиде неле пурак, кудо пушеҥгыш шинчеш. Руш манмыла, держись, Курык Кугыза!
Калык иктаж 300 наре погынен, марий вургем дене толшо ятыр улыт, моло гунам тыште тынар ужын омыл ыле. Урал гыч Айметов Владимир Иванович («Успех» озанлыкым вуйлата) да молла Канакаев Леонид Иванович (Айметов дене ышта) толыныт ыле. Коктынат яндар вургем дене, Айметовын вуйышто бейсболка, возымо - «Тавра. 500 лет». Канакаев кужу ош вынерым чиен шынден, кугу кайык гай коеш. Школышто директорлан шогымыжым каласкалыш. Татарстан гыч Шабалин Леонид Васильевич кумалме нерген савыктышым конден, ужалыш; корнылан оксам погем, мане. Тиде мылынем келшыш: айдеме шке пашаже гоч корнылан тӱла. Угарман Тоншай район гыч Юсупов Юрий Авазович комбо дене толын, 250 меҥге! Тыштак мален. Шернур марий-влак автобус дене толыныт, районысо администраций келыштарен. Такшым тиде вер Шернур кундем дене чак кылдалтеш, садлан нине марий-влак тыште тӱҥ улыт. Полышкалыше-влакат тысе Кукнур вел гыч улыт. Кужеҥер марий-влак койыч: Горохов Анатолий (туныктышо, пенсионер), Каменьщиков Евгений («Мурсескем»)… Ола гыч шукын улыт ыле. Автобусым Шкетан театр ойырен, маныт. Тиддеч посна шке машинат дене толыныт. Ик чапле кашак шинчалан перныш: Ямбердов Иван (пеленже Тимофеев Николай Марий Турек гыч), Кудряшов Игорь, Васильев Андрей - Агур, Алексеев Роман. Козлов Владимир Никифорович книгам да «Погарня» газетын кокымшо номержым (8-ше Погынлан ямдылен, но поген налыныт ыле) ужалкалыш. Воронцов Вячеслав Петрович да Мочаев Валерий Александрович йыгыре сукалтеныт ыле. В.А. комбым пӧлеклен.
Кумалтыш ныл шагатлан веле тӱҥале, шагат утла эртыш. Теркупшан-влакым ончыл радамыш шогалтышт, 22 марийым шотлышым. Вес ийлан мыят теркупшым чияш шонышым. Танаков Виталий упшан ыле гынат, ала-молан ончыко ыш шогал, а шкеже онаеҥ улам, манеш (книгаште воза). Эскераш ала ончаш Киров кундемысе милиционер-влак толыныт ыле.
Мамаев Вячеслав Михайлович кумалтышым вӱдыш. Пеш кертеш. Марий йылмыже тугай поян, мый чылажым шымат умыло, ала шеҥгелне улмылан кӧра. «Пулемёт» гай колта. Мамаев деч вара Таныгин Александр Иванович чоклаш тӱҥалеш, шонышым. Уке, теркупшан-влаклан мутым пуышт. Моткоч демократично! Теркупшан улат гын, калык ончылно Курык Кугыза дене кутырен кертат! Чылан ышт ойло, тидат келшыш. Калык ончылно чоклаш – тиде кугу ответственность.
Кочкыш тутло ыле: шылан лем (тыгай шылжым кок килом кочкат гынат, от тем) да пучумыш.
Кумалтыш пытыме деч вара калык (черетым ончыде) Таныгин дек кидым пуаш шогале. Тиде жапыште Мамаев кумалме солыкым самырык еҥ-влаклан пуэдыш. Вес ганат толаш кумылжо лийже, манын. Ала вес шонымаш дене – тидым шым рашемде.
Вес ийлан толаш кумыл кугу.
Изи Костивуй