Дим.Орайын шочмыжлан – 110 ий
3 октябрьыште Марий кугыжаныш университетын профессоржо, культурологий доктор Г.Шкалина Страсбург олаште шочмо калыкнан историйжым, культура поянлыкшым, йылмыжым, тӱняумылымашыжым аралыме нерген Европысо ушемын еҥже-влаклан каласкален. Тиде жапыштак Шернур районысо Летник общеобразовательный школышто икшыве-влак лӱмлӧ писатель Дмитрий Орайын шочмыжлан 110 ий темме лӱмеш сылнымут пайремлан ямдылалтыныт.
Эртыше кугарнян нуно Йошкар-Ола гыч Марий Эл культура, печать да национальность паша шотышто министрын алмаштышыже Г.Ширяевам, шымлызе Г.Зайниевым, поэт-влак Н.Никитинам, З.Ермаковам, верысе мер калыкым кинде-шинчал дене вашлийыныт. 
Летник общеобразовательный школышто таче 32 икшыве шинчымашым пога. Тунеммше-влак ий еда шагалемыт гынат, тысе туныктышо-влак вуйым огыт саке: икшывым куштымо пашам лийжак манын ыштат. Нунын кокла гыч иктыже - тӱҥалтыш класслаште туныктышо, завуч Валентина Дмитриевна Таникеева. Йоча-влаклан келге шинчымашым пуымо дене пырля тудо верысе кундемын историйжым, ойпогыжым, калыкын пӱрымашыжым шарнен да переген илаш тарата. Лаж вӱд воктенсе Пыжай ялыште шочын-кушшо писатель Дмитрий Орай нерген поснак шуко материалым чумырен. 2006 ийыште юнкор-влакын возымышт негызеш «Кечыйолын сескемже» книгам, 2007 ийыште «Дмитрий Орай – марий сылнымутын классикше» альбомым савыктен. А эртыше кечылаште Марий книга савыктыш шымлыше-краевед, журналист Г.Зайниев дене пырля чумырымо «Лӱм верч огыл возенам: Дим.Орай: писатель, журналист, айдеме» книгам луктын. Шымлызын да туныктышын пырля ыштыме пашашт поро лектыш дене атыланен.
- У книга туныктышо Валентина Дмитриевнан кумылжо, тыршымыже дене шочын, - каласен Гельсий Зайниевич. Шке кундемыште краеведений пашам виктарен колтымыжлан туныктышым мокталтыде ок лий.
Гельсий Зайниевич ятыр ий Дим.Орайын илышыжым, сылнымутшым шымла. Таче тудо писательын архившым эн сай палыше шымлызе. Ятыр ий ондак Дим.Орайын пелашыже дене вашлийын мутланен да мыланна шергакан шинчымашым арален коден.
Шижалте: лӱмгечылан верысе-влак кыртменак ямдылалтыныт. Кандашымше классыште тунемше В.Мамаев «Мый улам Пыжай марий» почеламутым, М.Шубин писательын серышыже-влакым лудыч. Туныктышо Г.Петрова ден Е.Иванова «Чолга шӱдыр» повесть гыч ужашым модыч. Сердыж ялысе культура пашаеҥ-влак изирак концертым ончыктышт. Писательым шарныме лӱмеш погымо ӱстел сийжат марий мелна, олыкысо мӧрӧ, курык саҥгасе снеге, теҥгече гына поген шолтымо рыжик поҥго дене пушланыш. 
Вашлиймашке Шернур район вуйлатышын алмаштышыже А.Шаблим, Сердыж ял шотан илем вуйлатыше С.Гусевым, роно вуйлатыше А.Танеровам, писательым шарнен илыше родыжо Р.Александровам ӱжыныт. Раисия Прокопьевна эртыше илышым шарналтен муралтен колтыш гын, муро кумылжо уло Пыжай кундемым авалтымыла чучо. Тыгай куат денак йоҥгалте Пыжай ялыште пеледыш аршашым пыштыме годым Зинаида Ермакован Дим.Орайлан пӧлеклыме почеламутшо. 
Пайрем радамым чоҥаш поро ой дене районысо культура пӧлкам вуйлатыше А.Швецова, районысо тоштер пашаеҥ Т.Гусева полшеныт. Писательын тоштер фондышто аралалтше арверже-влакым: печатлыме машинам, патефоным, трупкам - ончыктеныт. «Герман мландыште ыштен лукмо трупкаже поснак шергакан арвер, - рашемден Авгуса Алексеевна, - мундштукшо ибонит дене, тамакым пыштыме атыже фарфор дене ыштыме. Атым сылне сӱрет сӧрастара, трупкам пижыктен шындаш кандырам пунымо.
Сылнымут вашлиймаш деч вара мер калык Пыжай ялышке лектын, писательын илыме пӧрт олмышто вераҥдыме кӱ воктеке пеледыш аршашым пыштен. Дим. Орайын илышыже да сылнымутшо нерген ойлен, ме шкенан шочмо йылмынам, историй ден тӱвыра поянлыкнам, тӱняумылымашнам аралымашке эше ик нӧшмӧ пырчым ӱдышна.
Снимкылаште: Г.Зайниев у книга дене палымым ышта