Марий-влакын ик эн йӧратыме мурызыжо Александр Речкинын концертше Марий Элыште лиеш. Куженер кундемыште 1980 ийыште шочшо самырык рвезе изиж годсек муро деке шӱмаҥын, молан манаш гын тудын ача-аважат тӱвыра аланыште тыршат. Тӱвыра да сымыктыш колледжыште музык шинчымашыжым келгемден. «Полярная Звезда» группын солистше лийын, а икмыняр ий гыч шкетын Марий муро-влакым йоҥгалтараш тӱҥалын. «Марий Эл Радиошто» тудын йоҥгалтарыме «Ныжыл лыве», «Ӱдыр дене рвезе», «Ойлат вучаш» мурыжо-влак шукыньыштын чоныштым савырат. Кызыт Александр Нижневартовскышто ила да пашам ышта. А лишыл кечылаште Марий Элыш толеш, чапле концертым пӧлекла. 12 апрельыште Ленин лӱмеш тӱвыра полатыште. Икманаш, вучена тендам чыландамат. Российыште пашадыме-влакын чотышт ты идалыкын кокымшо пелыштыже шагалемаш тӱҥалшаш. Тидын нерген Элын Президентын Полышкалышыже Аркадий Дворкович ойлен. Тазалыкаралтыш да социал вияҥмаш министестерствын уверже дене, кодшо ий октябрь тылзыште тӱнямбал кризис тӱҥалмылан кӧра, 300 тӱжем паша деч посна еҥ кодын. Шуко кугу предприятий, концернлаште кӱчыкемдыме паша арням, паша кечым пуртеныт. Марий Элыште октябрь тылзе гыч пашадыме-влакын радамышт 6 тӱжемлан ешаралтын. 1 апрельлан мемнан кундемыште пашадымылык 1,7 процентыш шуын.
Пашадымылык шукем толмо дене пырля, кризисын кышаже пашадарым тӱлымаштат палдырна. «Эхо Москвы» радиостанцийын уверже дене каласаш лиеш, российыште пашадарлан парым 8 миллиард теҥгеш шуэш. Февраль тылзыште гына пашадарлан тӱлымӧ парым 16 процентлан шукемын. Жапыштыже пашадарым Чечня, Магадан, Хабаровск кундемлаште илыше-влак огыт нал.
Йошкар-Олаште аквапарк, зоопарк, да у планетарий лийыт. Тидым Марий Элын рӱдӧ олажым чонымо шотышто генералпланыште палемдыме. Кызыт ты план дене кумылан-влак Марий Элын рӱдӧ олан администрацийын фоештыже ужын кертыт. 2025 ий марте Йошкар-Олан кумдыкыштыжо у спорт зал, бассейн, тӱшкагудо-влакым шукемдаш шонат. Олам чоҥымо планым каҥашымаш 19 майыште мучашлалтеш.
Кевытыште налме йогуртым кочмо годым шекланыза. Роспотребнадзорын республикысе виктемын пресс-службыжын палдарымыже почеш, Францийыште ты шӧр сатушто янда падыраш-влакым муыныт. Российыш тыгай йогуртым янда кленчаште 1000 упаковкым конденыт. Роспотребнадзор пашаеҥ-влак тыгай сатум ужалыме годым шекланаш темлат. Тазалаклан эҥгекым конден кертеш гын, ужалымаш гыч чарыман да ты службыш увертарыман. Калыкланат тӱткырак лийман.
8 апрельыште Йошкар-Олаште Галина Уланова лӱмеш эртаралтше балет сымыктышын 7-ше тӱнямбал фестивальже уна-влакым вашлиеш. Ты пайрем «Кармина Бурана» да «Сон в летнюю ночь» балет –влак дене почылтеш. Арня жапыште кумылан-влак «Спартак», «Дон Кихот», «Лебединое озеро» спектакль-влакым ужыт. «Лебединое озерошто» Российын калык артисткыже Надежда Грачева да Российын сулло артистше, Марий Элын калык артистше Константин Иванов калыкым куандарат. «Спартак» да «Дон Кихот» балетыште тӱнямбал конкурсын лауреатше Денис Медведевын, Ольга Челпанован, Константин Коротковын дебютышт лийшаш. А йоча-влаклан шындыме «Белоснежка да семь гномов» балетыште Озаҥ оласе хореографий училищын студентше-влак пашаш ушнат.
Мут толмашеш, икмыняр ий ончыч Российын тӱвыра министерствыжат Галина Уланова лӱмеш фестивальым эртараш шонен пыштен. Кодшо ий мучаште балет артист-влакын россий кӱкшытысӧ конкурс лийын. А мемнан республикыште икмыше гана фестивальым эртараш Марий Элын Президентше Леонид Маркелов темлен.
Школым тунем пытарыше-влаклан шокшо тургым тӱҥалеш. Кугыжаныш экзамен марте жап кажне кечын шагалрак кодеш. Эртыше арняште Российын шуко школлаштыже пробный экзамен-влак лийыныт. Тений кугыжаныш экзамен кум толкын дене эрта. 21 гыч 30 апрель марте армийыш, российысе да тӱнямбал конкурсыш каяш ямдылалтше, вес элыш илаш кайыше тунемше-вак шке уш-аклышыштым тергат. Молышт 26 гыч 19 июнь марте экзаменым кучаш тӱҥалыт. 7 гыч 17 июль марте экзаменым иктаж амаллан кӧра кодышо, да школым вес ийлаште тунем пытарыше-влак. Марий Элыште тений иктешлыше кугыжаныш экзаменым 5 тӱжем 500 наре ӱдыр ден рвезе кучаш тӱҥалыт.
Тидын годым Интернетыште Кугыжаныш экзаменлан шоя заданий-влак улыт, палдадара Элын Рособрнадзоржо. Школышто тунемше-влак иктешлыше экзаменлан вашмутым налшаш огытыл, нуно чын огытыл, ойлат специалист-влак. Экзаменлан заданий-влакым лач экзамен кечын тунемше да экзаменым эртарыше-влакын ончылнышт почыт.
Тиде кечылаште Кечывалвел Корейысе Йонджин Колледж гыч делегаций Марий кугыжаныш университетыште уна лийын. Ты колледжыште 6000 утла наре еҥ очно да 3 тӱжем утла заочно тунемеш. Таҥастарашлан Марий вузышто 12 тӱжем утла студент шинчымашым пога. Кечывалвел Корейысе Колледжыште верысе студент-влак дене пырля вес элла гыч: Китай, Филиппин, Румыний, Болгарий, Польша да Россий гыч 400 утла ӱдыр ден рвезе тунемыт. Вашлиймаш жапыште МарГУ-н ректоржо Виталий Макаров ден Колледжын делегацийым вуйлатыше Сунг Джин Ли меморандумеш кидпалым пыштеныт. Тудын дене келшышын, Марий студент-влак мӱндыр элысе вузышто англичан йылмым келгынрак тунемаш да бизнес-шотышто шинчымашым нӧлташ тӱҥалыт, а Кечывалвел Корей гыч ӱдыр-рвезе-влак МарГУ-што руш йылме дене палыме лийынт. Каласен кодыман, таче кечылан Марий кугыжаныш университетын студентше-влак йот элысе, Европысо, Йӱдвел Америкысе 11 вузлаште тунемын да стажировкым эртен кертыт, тушечын мемнан декат студент-влак корным кучат.
8 апрельыште сарзе комиссариат пашаеҥ-влакын професиионал пайремышт. Совет Ушемыште 1918 ийыште сарзе паша дене комиссар-влакым ыштыме нерген декрет лектын.
Кызыт сарзе комиссариат-влакын пашашт кӱжгӧ Российыште шошымсо призыв компаний тӱҥалын. Тидын вашеш Юл кундемысе федерал округышто Россий Президентын Ӱшанеҥжын регионысо мер приемныйыштыже «Телефон дене шокшо линий» пашам ышташ тӱҥалын. 42-20-79 телефон дене йыҥгыртен, 17 апрель марте 2009 ийысе шошымсо призыв шотышто йодыш-влакым рашемдаш лиеш.
Марий Элыште Волейбол дене Марий Элын чемпионатшын кундемысе (зональный) модмаш-влак мучашлалтыныт. 4 апрельыште Марий кугыжаныш техник университетыште ӱдырамаш команда-влак шке вийыштым тергеныт. Таҥасымаште «Приволжский» команда ончыл верыш лектын. Пӧръеҥ команда-влак коклаште Волжский районын волейболистше-влак икымше лийын. Тыге сеҥыше команда-влак финалыште ӱчашаш тӱҥалыт. Кундемысе таҥасымаш-влак умбаке шуйнат.
Марина Глушкова
