Лӱмгече календарь

Сӱрем тылзын индешымше кечынже озанлык вуйлатыше Вениамин Гурьевич Кусуткин 63 ийым тема. Ончыч шочмо Курыкмарий районысо ял озанлык кучемыште инженерлан тыршен. Вара колхоз председатель, почмо акционер ушем вуйлатыше лийын. 4 изобретенийын авторжо. Экономик академийын академикше. Марий республикын сулло рационализаторжо.

Тиде кечынак ял озанлык вуйлатыше да мер пашаеҥ Рудольф Антонович Григорьев 49 ийым тема. 24 ий ончычак уста специалист шочмо Волжск кундемысе «Москва» колхозышто тыршаш тӱҥалын. 1994-ше ий гыч вуйлатышыже лийын да кызытат тиде сомылымак шуктен шога. Районысо погынын депутатше улеш.

...

Сӱрем тылзын кумшо кечынже ГИБДД пашаеҥ–влакын кечышт палемдалтеш.

Тиде кечын 1926-шо ийыште Санкт-Петербургышто артистка Нинель Александровна Константинова шочын. Кундемнан моткоч пагалыме артист Георгий Константиновын пелашыже. Тудат Руш академ театрыште актрисылан ӱмыржӧ мучко тыршен: 50 утла рольым устан чоҥен, кудышт коклаште Эдит Пиафын, Гелян, Айседора Дунканын рольыштым поснак палемдыман. Образын койыш-шоктышыжым чон дене шижын модын моштен. Тидлан, мутат уке, калык пагалымашым сулен. Россий Федерацийын калык артисткыже.

78 ий ончыч сӱретче Борис Сергеевич Пушков шочын. Пейзажым сӱретлымыж ден марий сӱрет тӱняште икымше профессионаллан шотлалтеш. «Марий сӱретче» ушемын чолга еҥже. «За молодых!» да «Песня» триптихлан кугыжаныш премий дене палемдалтын. Пашаже-влак Москосо, Ижевскысе, Озаҥысе, Йошкар-Оласе ончерлаште лийыныт. Россий Федерацийын сулло сӱретчыже.

...

Лӱмгече календарь

Тиде сылне кечын Российысе амалкалымаш (предпринимательство) кече палемдалтеш.

Ага тылзын коло кудымшо кечынже тӱҥ онаеҥ Александр Иванович Таныгин шочын. Шкеже У-Торъял район Танаксола гыч. Тудын паша корныжо тӱҥ шотышто тӱрлӧ ял озанлык-влак дене кылдалтын: ончыч «Заречный» совхозышто, вара «У куат» ушемыште тыршен. 2000-ше ий гыч Александр Иванович марий погынын чолга еҥже. Марий Эл кугыжаныш чап танык дене палемдалтын.

80 ий ончыч шанче-чодыразе Павел Максимович Верхунов шочын. Чуваший кундемын шочшыжо мемнан республикыштат кугу чапым сулен. 1975-ше ий гыч тудо Марий кугыжаныш технологий университетысе чодыра таксаций да чодыра паша кафедрын пашаеҥже лийын: профессор марте кушкын. 400 наре шанче пашан, 40 моногорафийын авторжо. Марий республикысе шанчын сулло пашаеҥже, Россий Федерацийын сулло чодыразыже.

...

Лӱмгече календарь

Ага тылзын коло визымше кечынже школ йӱла почеш «Пытартыш йыҥгыр» пайрем эртаралтеш.

Тыгак таче - филолог-влакын кечыже.

А 16 ий ончыч тиде кечынак Финляндийыште марий тӱвыра пайрем эртаралтын.

63 ий ончыч Мари-Турек районышто администраций вуйлатыше Юрий Петрович Шуваев шочын. Паша корныжо Башкортостан республикысе тӱрлӧ комитетлаште шуйнен, а 1985-ше ийыште тудо Совет Ушем чодыра озанлык кугыжаныш инспекцийын вуйлатышыжлан шогалын. 5 ий Россий Федерацийысе пӱртӱс поянлык министерствыште департамент вуйлатыше лийын. Санкт-Петербургысо чодыра техник академийын почётан докторжо. Россий Федерацийын сулло чодыразыже.

1936-шо ийыште Куженер район Руш-Шой селаште спортсменка Антонина Михайловна Левшевич шочын. Пел курым ончыч тудо спорт гимнастик школышто тренерлан пашам ышташ тӱҥалын. Умбакыже Йошкар-Оласе художественный гимнастик школышко куснен: ты тунемме тӧнежым Антонина Михайловна 17 ий вуйлатен шоген. Марий республикысе капкультурын сулло пашаеҥже.

...

Лӱмгече календарь

Ага тылзын латкандашымше кечынже тоштер–влакын тӱнямбалсе кечыже палемдалтеш. 1978-ше ийыште Москошто эртыше 11–ше конференцийыште тиде пайремым палемдаш кутырен келшеныт. 150 наре эллаште палемдалтеш.

Тиде кечынак 61 ий ончыч «Марийскавтодор» ушемым почмо.

Казахтанысе Тургай олаште шочын кушшо инженер-конструктор да паша герой Шамиль Каюмович Кадышевлан – 81 ий. Паша корныжо Марий машина чоҥышо заводышто тӱҥалын: вӱдышӧ конструктор гыч тӱҥ конструктор марте кушкын. Умбакыже Совет Ушем радио министерствын тӱҥ кучемыштыже инженерлан пашам ыштен. Тудын вуйлатымыж почеш мемнан заводышто ятыр у технологий шыҥдаралтын. Суапле пашажлан «Знак Почёта», Октябрь Революций, Йошкар Знамя Паша орден-влак дене, Совет Ушем куныжаныш премий дене палемдалтын. Марий Республикысе техникын да шанчын сулло пашаеҥже.

Шке шочмо кечыжым тыгак МВД да спорт пашаеҥ Вячеслав Никитьевич Афанасьев палемда. Шкеже У-Торъял район Обалышмучаш ял гыч. Милиций пашаште ынде ятыр ий тырша. Тыгодымак куштылго атлетика дене кугу кылым куча. Спорт мастер кандидат.

...

Лӱмгече календарь

Вӱдшор тылзын кумлымшо кечынже пожар ваштареш кучедалше службын кечыже палемдалтеш. Тиде кечын 1649-ше ийыште руш кугыжа Алексей Михайлович калыкын лӱдыкшыдымылык шотышто кӱштыкым пеҥгыдемден.

1934-ше ийыште Курыкмарий район Кукшылиды ялыште агроном Зоя Васильевна Младшова шочын. Шочмо районысо «Дружба» колхозышто 27 ий агрономлан да 12 ий профком вуйлатышылан ыштен. 1970-1974-ше ийлаште Совет Ушем кӱшыл погынын депутатше лийын. Ял озанлык верч тыршымыжым, суапле пашажым моткоч кӱкшын акленыт: «Знак Почёта» орден дене палемденыт.

1958-ше ийыште Пошкырт вел Калтаса кундемыште бизнесъеҥ Александр Яковлевич Гайсин шочын. Шке шочмо велыштыже тудо «Гайана» ял озанлык ушемым вуйлата. Мер пашаштат кугу пагалымашым сулен: 7-ше да 8-ше марий погын-влакын делегатше лийын.

...

Лӱмгече календарь

Вӱдшор тылзын коло индешымше кечынже куштымаш кече палемдалтеш. Тиде кечын француз балетмейстер, хореографий сымыктышын теоретикше Жан Жорж Новер шочын. Тиде пайрем 1982-шо ий гыч палемдалтеш.

50 ияш лӱмгечыжым Параньга посёлкышто шочын-кушшо шанче-медик Ильдар Муназатович Ахметзянов палемда. Кӱшыл шинчымашым Горький оласе мединститутышто налын. Паша корныжо Санкт-Петербургысо шанче да шымлымаш институтышто тӱҥалын. 280 наре шанче пашан авторжо. Медицин шанче доктор, профессор. Кызыт Россий Федераций кугыжаныш службын советникше сомылым шуктен шога.

Кумдан палыме сӱретче да скульптор Анатолий Васильевич Медведев таче 64 ийым тема. Шочынжо тудо Саратов кундемысе Петровск олаште. Шукертак Йошкар-Олаш илаш куснен. Ятыр бюст да чапкӱн авторжо: Йошкар-Олаште марий классик С.Г.Чавайнлан чапкӱм лач тудын проектше почеш шындыме. Ончерже Россий элнан тӱрлӧ олалаштыже эртеныт. Олык Ипай лӱмеш премийын лауреатше. Марий Элын сулло сӱретчыже.

...

Лӱмгече календарь

Вӱдшор тылзын коло кумшо кечынже книган да автор праван тӱнямбалсе кечыже палемдалтеш. 1996-ше ийыште тиде пайрем нерген ЮНЕСКО увертарен.

Тиде кечынак 1932-шо ийыште режиссёр Сарра Степановна Кириллова шочын. Тиде талантан айдемын профессийым ойрымаште кугу рольым аваже Анастасия Гавриловна Страусова модын. Да паша корныжат М.Шкетан лӱмеш драмтеатрыште тӱҥалын: ончыч актристлан, а вара тӱҥ режиссёрлан тыршен. 13 ий режиссёрлан пашам ыштыме жапыште 30 утла спектакльым шынден, калык ончыко луктын. А 1975-ше ийыште Миклай Рыбаковын «Морко сем» драмыжым шындымылан кугыжаныш премий дене палемдалтын. Марий Республикысе сымыктышын сулло пашаеҥже. Марий Элын калык артисткыже.

А 1939-ше ийыште туныктыш пашаеҥ да шанче-эмлызе Роза Платоновна Четкарёва шочын. Ончыч Йошкар-Оласе эмлымверыште пашам ыштен, а 1978-ше ийыште Марий кугыжаныш педагогик институтын медподготовка кафедрыштыже тыршаш тӱҥалын. Тыште тудо кугурак туныктышо, доцент, а лу ий гыч кафедрын вуйлатыше лийын. Тӱҥ шотышто Роза Платоновна калык медициным шымлен. 60 утла шанче пашан авторжо. Марий Элысе шанчын сулло пашаеҥже.

...